Oto, dlaczego łatwo nam zapamiętać muzykę

Muzyka towarzyszy nam praktycznie wszędzie. Jest z nami w kawiarni, w windzie, podczas pracy, w domu czy w trakcie spaceru ulicą. Wszechobecność melodii potwierdzają dane ze Spotify – w 2017 roku Amerykanie średnio spędzają ponad 32 godziny tygodniowo na słuchaniu muzyki.

Jaka to melodia?

Nic więc dziwnego, że posiadamy tak silną pamięć muzyczną. Łatwo przypominamy sobie teksty i melodie piosenek, nawet jeśli nie słyszeliśmy ich od lat. O tym jak znane piosenki mogą nas angażować świadczy choćby popularność stworzonej w 2022 roku aplikacji Heardle. Można ją opisać jako cyfrową wersję znanego w Polsce od lat teleturnieju „Jaka To Melodia?”.

Heardle testuje muzyczną pamięć, zmuszając graczy do identyfikacji piosenki po usłyszeniu zaledwie jednej sekundy dźwięku. Za każdą błędną odpowiedź utwór przedłuża się o kolejną sekundę.
Miliony graczy już skorzystało z aplikacji, aby spróbować swoich sił w rozpoznawaniu popularnych i nostalgicznych utworów z różnych pokoleń – od Beatlesów, przez Wham!, po Taylor Swift.

Spontaniczna pamięć dźwięków

Popularność Heardle uzmysławia  interesujący aspekt psychologii człowieka: jak głęboko przechowujemy muzykę w pamięci i jak łatwo możemy ją przypomnieć. Naukowcy odkryli pewne zjawisko zwane „gating paradigm”, które jest bardzo podobne do mechanizmu Heardle. Polega ono na prezentowaniu jednej nuty, a następnie kolejno dwóch, trzech itd., aby sprawdzić, jak długo ludzie potrzebują na zidentyfikowanie utworu muzycznego. 

Oparte na muzycznym wyobrażeniu zjawisko, które polega na pojawianiu się w umyśle dźwięków piosenki bez aktywnej próby jej przywołania, nosi nazwę „earworm”. Jest ono dość powszechne – około 90% osób twierdzi, że doświadcza efektu „earworm” przynajmniej raz w tygodniu, a około jedna trzecia deklaruje, że doświadcza jego codziennie. Jak można się domyślać „earworm” jeszcze bardziej dotyczy osób, które często słuchają utworów lub angażują się w nie. Im więcej słuchamy muzyki, tym bardziej spontanicznie przychodzi nam ona na myśl.

„Earworm” sprzyja popularności takich aplikacji jak Heardle i teleturniejów w stylu „Jaka to melodia”, ponieważ gdy postrzegamy lub wyobrażamy sobie muzykę, która ma dla nas znaczenie, aktywowane są ośrodki nagrody w naszym mózgu. Uwalnia się dopamina, a poziom tej substancji w mózgu wzrasta nawet o 9% podczas słuchania ulubionych dźwięków.

To jeden z powodów, dla których muzyka jest tak ściśle związana z naszymi sposobami wyrażania i pocieszania siebie i samoregulacji.

Ludzie potrafią identyfikować piosenki muzyki nawet na podstawie bardzo szczątkowych informacji. Często są to utwory z ich młodości, które mogą. To może wywołać tzw. „błysk reminiscencji”. Muzyka może często przywrócić wspomnienia z tamtego okresu, gdy przeżywaliśmy doświadczenia tworzące naszą tożsamość. 

Emocje wracają z muzyką

Zarazem okazuje się, że podczas słuchania piosenki nie zapamiętujemy jedynie melodii i tekstów – rozumiemy także emocje, które są przekazywane. Nastawienie na emocjonalne wspomnienia pomaga faktycznie lepiej zapamiętać samą muzykę. W badaniu z 2010 roku opublikowanym w „Music Perception” została zbadana muzyczna pamięć u muzyków. Słuchali oni pierwszej minuty znanych utworów klasycznych, rejestrując swoje oceny emocji. Następnie uczestnicy powtarzali eksperyment, wyobrażając sobie tylko pierwszą minutę tych utworów. Muzycy byli w stanie odwzorować emocje wyrażone w muzyce nawet wtedy, gdy ta grała w ich głowach.

Dlaczego więc łatwiej przypominamy sobie piosenki niż inne rzeczy, takie jak miejsce, gdzie trzymaliśmy klucze czy informacje ze szkolnych lekcji? To prawdopodobnie z powodu tego, jak często doświadczamy muzyki – zarówno w świecie zewnętrznym, jak i w naszych umysłach – oraz radości i emocjonalnych połączeń, jakie nam przynosi. Muzyka reprezentuje to, kim jesteśmy i jak się czujemy, więc oczywiste jest, że zapada nam w pamięć.

Źródło:
1. Podsumowanie 2017 roku Spotify.
2. Jones, M. R. (Ed.). (2010). Music perception: Current research and future directions. In M. R. Jones, R. R. Fay, & A. N. Popper (Eds.), Music perception (pp. 1–12). Springer Science + Business Media
3. „Why We Remember Music and Forget Everything Else”, Time.